Urla Tarihi

Urla, İzmir il merkezine 38 km. uzaklıkta 728 kilometrekare
yüzölçümünde bir ilçedir. Anadolu gibi geniş bir kültür mozaiğine
sahiptir. Bugün halen Urla’da 2 bilimsel kazı sürdürülmektedir. Bu
kazılardan birisi Urla İskelesi’ndeki Prof. Dr. Hayat Erkanal
başkanlığında yürütülen Limantepe, diğeri ise yine Urla İskelesi’nde
Prof. Dr. Güven Bakır başkanlığında yürütülen Klazomenai kazılarıdır.
Limantepe
Höyüğü’ndeki kazılarda M.Ö. 4. bin Orta Kalkolatik dönemine
ulaşılmıştır. Kazıların devam etmesi halinde daha da eski dönemlere
ulaşılması beklenmektedir. Antik dönemin en önemli tarihçilerinden,
tarihin babası Heredot tarafından bildirilen 12 Ion kentinden birisi de
Klazomenai’dir. Yapılan kazılardan anlaşıldığına göre kent M.Ö. 950
dolaylarında kurulmuştur. Helenistik dönemde de Urla önemli bir merkez
olma özelliğini sürdürmüştür. Bu dönemde özellikle Urla iskelesi
önündeki adalar geniş çapta yerleşime sahne olmuştur. Bu dönemdeki en
önemli yerleşim Karantina Yarımadası üzerinde bir mendirek, adanın en
yüksek tepesinde bir anfi tiyatro ve bir tapınak bulunmaktadır. Şehrin
büyük bir kısmı halen toprak altındadır ve kazılar halen devam
etmektedir.
Urla’da Klazomenai’den başka Airai ve Hipekeranos
antik kentleri bulunmaktadır. Airai, Urla’nın güney kıyılarındadır ve
bir ada üzerinde kurulmuştur. Şehrin yapı temelleri, sütunları ve
lahitler halen görülmektedir. Bizans devrinde Urla’da çok yoğun bir
yerleşim olmamıştır.
Türkler ilk kez Urla’yı 1084 yılında
Selçuklu komutanı Çakabey tarafından ele geçirmişlerdir. Ancak bu dönem
Haçlı Seferleri nedeniyle çok kısa sürmüştür. İlk sistemli Türk
yerleşmesi ise Aydınoğulları Beyliği zamanında 1330’lu yıllarda Aydın
bey’in torunu İbrahim ve Umur Beyler tarafından gerçekleştirilmiştir.
Bu yerleşme döneminden kalan yapılar halen Urla’da özelliklerini
koruyarak yaşamaktadırlar. XV. yüzyılda Urla, önemli bir ticaret
merkezi olarak göze çarpmaktadır.
Osmanlı döneminde de bir ticaret
ve kültür merkezi olma özelliğini devam ettiren Urla, I. Dünya
Savaşı’nda Yunan işgaline uğramıştır. 12 Eylül 1922 tarihinde Türk
ordusu tarafından kurtarılan Urla, tekrar Türk egemenliğine geçmiştir.
Urla
tarihi özelliklerinin doğal güzellikleri ile de dikkati çeken bir
yerleşim merkezidir. Urla, 40 km. uzunluğunda bir kıyı şeridine, plaj
ve koylara sahiptir. Bunların yanında Speeleoloji (mağara bilimi)
açısından da keşfedilmeyi bekleyen bakir bir alandır.
Urla’da
turunçgiller ve zeytin ağırlıklı tarımsal faaliyetler ile balıkçılık ve
seracılık önemli gelir kaynaklarının başında gelmektedir.
Henüz
istenilen düzeye gelmemiş olan turizm sektörü ise halen gelişmekte olan
bir sektördür. Günümüzde Urla’daki toplam yatak kapasitesi 1200’dür.
İlçemiz
bir bilim kenti olmaya adaydır. Bu yoldaki en önemli atılımlardan
birisini 17 Kasım 1994’te İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü (İYTE)’nün
temelinin atılması ile gerçekleştirmiştir. Urla İsminin Kökeni :
Halk dilindeki rivayetlere göre;
1. Latince ve Rumca’da bataklık manasına gelen “Vurla” kelimesinden geldiği
2. Osmanlı
padişahı Mehmet Çelebi’nin komutanlarından İbrahim Bey’in sefere
çıkarken kendisine “uğurola” denilmesi ve seferin başarılı bitmesinden
sonra “Komutanım uğurlu geldi” denilmesinden türediği
Belgelere göre;
Evliya Çelebi’ye göre Kıdefa Kralı’nın kızı Ulice tarafından şehrin kurulduğu ve şehre “Urli” adının verildiği söylenmektedir. Kültür-Folklor-Edebiyat :
Büyük
İskender’den bu yana görkemli bir tarihe sahne olan Urla, doğal
güzellikleriyle görülmeye değer bir beldedir. Urla’nın en önemli tarihi
kişiliklerinden birisi ünlü İon tarihçisi ve felsefecisi
Anaxagoras’tır. Anaxagoras’ın diğer bir önemli tarafı ise gelmiş geçmiş
en büyük filozoflardan biri olan Sokrates’i yetiştirmesidir. Urla’nın
kozmopolit bir etnik yapısı vardır. Anadolu’nun her tarafından önemli
göç alan Urla’nın nüfusunun büyük bir kısmını Romanya, Bulgaristan,
Yugoslavya, Yunanistan ve Arnavutluk göçmenleri oluşturur.